Eyn vorgult sulveren gordell

In de late 14e eeuw was de toplaag van de stedelijke samenleving door het handeldrijven zó kapitaalkrachtig geworden, dat zij zichzelf de aanschaf van dezelfde modieuze en peperdure kleding kon veroorloven als de adel. Het meest treffend werd dit geschreven door Jan van Dixmude over het jaar 1379:

Tvolc al zo wel te lande als in den steden, waren costeliker en bet ghecleet dan die edele in Vlaenderen ende in Vrankeryc.
'Het volk, zowel op het platteland als in de steden, was kostelijker en beter gekleed dan de edelen in Vlaanderen en in Frankrijk.'

Hét mode accesoire van deze tijd was een brede heupgordel beslagen met zilveren plakken, welke soms verguld waren. Jan schrijft hierover:

Die mans hadden riemen van selvere weghende drie maerc of viere.
'De mannen hadden riemen van zilver, wegende 3 of 4 mark.'

Eén mark zilver is ca. 246 gram, dus 3 mark is ca. 738 gram en 4 mark is bijna een kilo.

Als koopman van Hanzestad Deventer kan ik natuurlijk niet achterblijven om ook zulk een representatieve gordel aan te schaffen. Per slot van rekening moet ik er op mijn Paasbest uitzien, als ik met Pasen, Pinksteren en Kerst naar de kerk ga, als ik een belangrijke handelsovereenkomst sluit of als ik met het stadsbestuur vergader.
Eind 2009 is hij bij Bractea besteld en vandaag werd hij bezorgd! Het ontwerp is gebaseerd op het grafmonument van Lodewijk van Lichtervelde. Ik laat de fotos (copyright Bractea 2011) voor zichzelf spreken.


In the late 14th century the upper class of urban society had become so rich by its profitable trading, that it could afford itself the aquisition of the same fashionable and highly expensive clothing as the nobility. This was best described by Jan van Dixmude about the year 1379:

'The people, both in the countryside and in the cities, were dressed more costly and better than the nobles in Flanders and in France.'

Thé fashion accesory of these times was a wide hipgirdle with silver plaques mounted on it, which were sometimes gilded. Jan van Dixmude writes about this:

'The men had ... belts of silver, weighing 3 or 4 marcs.'
One marc of silver is c. 246 grams, so 3 marc is c. 738 grams and 4 marc is almost a kilo.

Of couse as a merchant of Hanseatic Deventer I can not refrain from aquiring such a representative girdle. I need to look the fashionable part when going to church with Easter, Pentecost and Christmas, when making an important trading deal and when in a meeting with the aldermen.
So in 2009 I ordered it with Bractea and today the mailman delivered it! It was to be made after the effigy of Lodewijk van Lichtervelde. I will let the pictures (copyright Bractea 2011) speak for themselves.







De gordel bestaat uit stevig leer, omtrokken met bordeaux rood zijdefluweel, met daarop 18 beslagstukken van ca. 5,75 cm bij 5,75 cm. Een van de stukken heeft een beugel waar een zwaard, dolk of buidel aan gehangen kan worden. Naar keuze kunnen nog 1 of 2 extra stukken in de gordel ingevoegd worden. Er zijn 5 verschillende monsterhoofdjes die de beslagstukken sieren, gemaakt naar het Lichtervelde grafmonument.

In een rekeningpost van de Hollandse edelman Jan van Blois komt een soortgelijke riem voor, maar dan nog zwaarder dan die van mij en met hondjes die botten knagen als versiering op de beslagstukken:
Eene zulveren vergulden riem op fluweel gheslagen, daer in die stucke stonden, hondekine been knagende, woech 't zulver 6 marc, 't marc 4 lb. 16 s.

Dergelijke riemen konden zelfs nog veel zwaarder worden. In een brief uit 1403 geeft de dan ca. 33 jarige in Brugge levende hanzekoopman Hildebrand Veckinchusen aan dat:
Myn grote sulveren gordel weghet 12 marc 2 unse troysch, myt deme reyme weghet 13 marc 7 unsse troysch.
'Mijn grote zilveren gordel weegt (aan zilver) 12 mark en 2 ons troois, en met de riem weegt hij 13 mark en 7 ons troois.'


The girdle consists of a sturdy leather belt, covered with a bordeaux red silk velvet, with 18 plaques mounted on top, each 5,75 cm square. One plaque has a bar to suspend a sword, dagger or pouch from. Optionally 1 or 2 extra plaques can be inserted. The pieces are decorated by 5 different monster heads, made after the Lichtervelde monument.

In an account entry of the Holland nobleman Jan van Blois a similar belt is mentioned. But this one is heavier than mine and has little dogs, gnawing bones as decorations in the plaques.
'A silver gilded belt mounted on velvet, in the pieces stood little dogs gnawing bones, the silver weighing 6 marcs, per marc 4 lb. 16 s.'

Such belts could weigh even heavier. In a letter from 1403 the then c. 33 years old Hanseatic merchant Hildebrand Veckinchusen living in Bruges says that:
'My large silver girdle weighs 12 marcs and 2 ounces Troyes (in silver), and with the belt it weighs 13 marcs and 7 ounces Troyes.'

Op het altaar van Netze (Westfalen) van ca. 1370, is dit mode accesoire goed te zien.
On the Netze altar (Westphalia) of c. 1370, this fashion accesory is clearly visible.