Bevolkings- en beroepsaantallen (2)

Tuesday, February 15, 2011

Helaas zijn zulke gedetailleerde cijfers als die van Hamburg niet overgeleverd voor Deventer. Wel hebben we een indicatie voor het bevolkingsaantal in de laatste vier decennia van de 14e eeuw. Doordat men jaarlijks per huishouden een bedrag moest afdragen aan de stad om de poortwachters te betalen weten we door optekening van de inning hiervan hoeveel huishoudens de stad minimaal telde.
Benders heeft in zijn boek 'Bestuurscultuur en Schriftcultuur' deze aantallen ter hand genomen en met 4,5 vermenigvuldigd om zo tot een minimaal aantal inwoners te komen. Tussen 1361 en 1391 kwam hij op 3.000-3.500 en van 1391 tot 1400 op 3.500-4.000. Natuurlijk als het te innen geldbedrag vrij laag was zullen meer huishoudens vermogend genoeg bevonden zijn om bij te dragen. Dit verklaard de uitschieters naar bijna 4.000 in 1372 en 4.500 in 1395.

It is a shame that such detailed numbers as those for Hamburg are not around for Deventer. But we do have some figures that allow us to calculate the minimum amount of inhabitants in the last four decades of the 14th century. Each year every each household was obliged to pay a fee with which the guards of the town gates were to be paid. Because of the entries for this in the cities accounts we know the minimum amount of Deventer households for those years. Benders has taken these in his book 'Bestuurscultuur en Schriftcultuur' and multiplied them by 4.5 to reach a minimum amount of inhabitants. Between 1361 and 1391 he came to 3,000-3,500 and from 1391 to 1400 he saw some 3,500-4,000. Of course when the annual fee was relatively small in a certain year, then more households would be deemed to being able to pay. This would explain the two high numbers of almost 4,000 in 1372 and 4,500 in 1395.


Als we de 4.000 van 1372 corrigeren naar 4 mensen per huishouden zoals bij de Hamburgse berekening, in plaats van Benders 4,5, dan zouden er minimaal dik 3.500 inwoners in Deventer hebben gewoond in dat jaar. Het is logisch te stellen dat degenen die de belasting voor de poortwachters ophoesten ook degene zijn die het burgerrecht genieten. Met deze aanname kunnen we de minimaal 3.500 burgers uit Deventer van 1372 gelijk stellen met de 4.800 uit Hamburg van 1376. Als we de situatie van Hamburg verder op de inwoners van Deventer zouden spiegelen zouden we de volgende verhoudingen krijgen.

If, per the Hamburg example, we use a multiplier of 4 instead of 4.5 like Benders did, there would have lived over 3,500 inhabitants in Deventer in 1372. Logically only people that had citizens rights would be paying the tax for their town gate guards. Assuming this, the minimum of 3,500 citizens of Deventer can be compared to the 4,800 of Hamburg of 1376. If the Hamburg case would be further mirrored on the inhabitants of Deventer we would get the following proportions.

Totaal aantal inwoners / Total number of inhabitants: 6,000

Aantal burgers / Number of citizens: 3,550
Aantal niet-burgers / Number of non-citizens: 2,450

Aantal kooplieden / Number of merchants: 130
Aantal ambachtslieden / Number of craftsmen: 750
Aantal overige beroepsmatigen / Number of other professionals: 10



Van Deventer is als een van de weinige steden een handschrift bewaard gebleven met daarop de namen van de nieuw ingeschreven leden van het koopmansgilde. De aantallen nieuwe leden zijn interessant om te zien.

Deventer is in the extraordinary position that its merchant guild roll, with all the names of newly made members, is still extant. The numbers of new members are interesting to see.

1347 - 50
1349 - 54
1350 - 4
1351 - 5
1352 - 21
1356 - 75
1359 - 6
1361 - 49
1364 - 34
1366 - 11
1369 - 44
1373 - 43




Gemiddeld werden er dus elk jaar zo'n 16 a 17 nieuwe leden toegelaten. Helaas weten we niet het totale aantal leden. Alleen maar dat hun lidmaatschap gemiddeld 28 jaar duurde. Terugkoppelend naar de prognose van ca. 130 kooplieden rond 1370, betekend dat:

130 / 28 = een gemiddelde van 4.5 lidmaatschap beeindigingen per jaar
4,5 / 1.3 = 3.5 % lidmaatschap beeindigingen per jaar
17 / 1.3 = 13 % nieuwe leden per jaar
13 - 3.5 = 9.5 % groei per jaar

Deze 9,5 % groei is best fors. Stel het aantal leden was niet 130 maar bijvoorbeeld 170:

170/28 = een gemiddelde van 6 lidmaatschap beeindigingen per jaar
6/1,7 = 3.5 % lidmaatschap beeindigingen per jaar
170/17 = 10 % nieuwe leden per jaar
10 % - 3,5 % = 6,5 % groei per jaar

Deze 6,5 % jaarlijkse groei van het koopmansgilde klinkt al iets plausibeler. Dit is nog steeds veel. Maar het zal niet zonder reden geweest zijn dat Deventer een 5e jaarmarkt erbij kreeg in 1386.


On average this means some 16 to 17 new members were admitted each year. We know the average membership lasted 28 years. So calculating with the assumed 130 members around 1370 this would result in:

130 / 28 = an average of 4.5 membership terminations per year
4,5 / 1.3 = 3.5 % membership terminations per year
17 / 1.3 = 13 % new members per year
13 - 3.5 = 9.5 % growth per year

This 9,5 % growth per year is quite large. So let’s suppose a number of, for example, 170 members:

170/28 = an average of 6 membership terminations per year
6/1,7 = 3.5 % membership terminations per year
170/17 = 10 % new members per year
10 % - 3,5 % = 6.5 % growth per year

This 6.5 % of annual growth sounds more plausible. It is still quite a lot. But it was probably not without reason that Deventer received rights in 1386 to stage a fifth annual market.


Met zo'n 170 kooplieden zou Deventer dus redelijk gelijk met Hamburg staan qua commerciële activiteiten rond 1370. Alleen de nadrukkelijke bierindustrie zoals in Hamburg was niet aanwezig in Deventer. Deventer fungeerde vooral als internationale overslaghaven, als 'mainport', met haar wekenlang durende jaarmarkten waar men vier a vijf keer per jaar op af kwam, van Brugge tot Leipzig.

With some 170 merchants, Deventer would have been Hamburgs equal in commercial activities around 1370. Of course Deventer did not have the explicit beer brewing industry that Hamburg had. Instead it was more of a international port of transfer, with her weeklong annual markets, where people from Bruges to Leipzig flocked to, four to five times a year.

You Might Also Like

2 reacties | replies

Subscribe