Naast het aanschouwen en reconstrueren van kleding en kunst- of gebruiksvoorwerpen uit de late middeleeuwen is het ook leuk je te verdiepen in de samenleving van die tijd en er proberen achter te komen wat er zich zoal afspeelde in het leven van de mensen die je poogt te doen herleven. Aan de ene kant natuurlijk de dagelijkse sleur, maar aan de andere kant ook speciale gebeurtenissen die opzien baarden. Dergelijke speciale dingen werden vaak door kroniekschrijvers opgeschreven. De eind 14e eeuw in Limburg an der Lahn levende Tilemann Elhen von Wolfhagen schreef in zijn Limburger Chronik het volgende over het jaar 1374.
Next to looking at and reconstructing late medieval clothing and utensils and objects of art, it is also fun to find out what society was like back then and what things were happening in the lives of the people you try to portray. On the one hand of course common daily life, but on the other also special events that were talked about by everybody. Such special events were often written down by chroniclers. Tilemann Elhen von Wolfhagen, who lived in late 14th century Limburg an der Lahn, wrote the following about the year 1374.
"Item da man schreip druzenhondert jar unde in dem vir unde sibenzigesten jare zu mittesomer da irhup sich ein wunderlich gedinge uf ertrich unde sunderlichen in Duschem lande uf dem Rine unde uf der Moseln, also daz lude huben an zu danzen unde zu rasen, unde stunden i zwei gen ein unde danzeten uf einer stat einen halben dag, unde in dem danzen so filen si etwan dicke nider uf di erden unde lisen sich mit fusen treten uf iren lip; da von namen si sich an, daz si genesen weren. Unde lifen von einer stat unde von einer kirchen zu der andern unde huben gelt von den luden, wo in daz sin mochte. Unde wart di dinge also vil, daz man zu Colne in der stat me dan funfhondert denzer fant. Unde fant man, daz es duisserie was unde ketzerie, unde geschach umb geldes willen, daz ir endeiles frauwen unde manne in unkeischeit mochten leben unde di vollen zu bringen. Unde fant man, daz zu Collen me dan hondert frauwen unde dinstmeide, di nit eliche manne enhatten, die worden in der danzerie alle kinde tragen. Unde wanne daz si danzeten, so bonden unde knebelten si sich umb den lip hart zu, daz si deste geringer weren. Heruf sprechent endeiles meister, sunderlichen di guden arzide, daz endeiles worden danzen, die von heisser naturen waren, unde von anderen gebrechlichen sachen. Danne der was wenig, den daz geschach. Di meister von der heiligen schrift di besworen der denzer endeiles, di meinten, daz si besessen weren von den bosen vigende. Also nam ez ein betrogen ende. Unde werte wol seszen wochen in disen landen oder in der masse. Auch namen di vurgenanten denzer, so manne so frauwen, sich ane, daz si kein rot gewant mochten gesehen. Unde was ez allez duisserie unde ist ez vurbotschaft gewest. Endecristes nach mime bedunken."
Mijn vertaling:
'Toen men schreef dertienhonderd jaar en in het vier en zeventigste jaar te midzomer, gebeurde er een wonderlijk ding op aarde en in het bijzonder in Duitse landen bij de Rijn en de Maas. Namelijk dat de lieden aanvingen te dansen en te razen, terwijl ze tegenover elkaar stonden, en ze dansten een halve dag in een stad, en tijdens het dansen vielen zij dikwijls neer op de aarde en lieten zich met voeten betreden op hun lijf; daarvan namen zij aan, dat zij daarmee genezen waren. En ze liepen van de ene stad en de ene kerk naar de andere en heften geld van de lieden, waar zij ook waren. En die dingen gebeurden zo omvangrijk, dat men te Keulen in de stad meer dan 500 dansers vond. En men vond dat het duivels en ketterij was, en het gebeurde ook wel omwille van geld dat een deel van de vrouwen en mannen in onkuisheid leefden en dat ze wellust brachten. En men bevond, dat er te Keulen meer dan 100 vrouwen en dienstmeiden waren, die geen eerlijke mannen hadden (niet getrouwd?), en in de danserij allemaal zwanger werden. En wanneer zij dansten, dan bonden zij en knevelden zij zich om hun lijf strak toe, zo dat zij slanker werden. Hierop zeiden veel mensen, in het bijzonder de goede artsen, dat een deel van de dansers van erg hete natuur was en van andere gebrekkige natuurlijke zaken. Er was weinig, of het gebeurde (alle remmen los?). De meesters van het heilige schrift bezworen een deel van de dansers want ze meenden dat ze bezeten waren van de boze geest. Aldus kwam het ten einde. Het duurde wel zestien weken in deze landen of daaromtrent. Ook namen de vernoemde dansers, zowel mannen als vrouwen, aan, dat ze geen rode stof dulden te zien. Dit was allemaal duivels en is verboden geweest. Antichristelijk, naar mijn bedenkingen...'
My translation:
'In the year 1374 happened a wonderful thing on earth and especially in the German lands on the Rhine and Meuse. People started to dance and rage, while standing opposite each other they danced in a town for half a day, and while dancing fell often to the ground and let their bodies be tread on by feet, of which they assumed that it would heal them. And they walked from one town and one church to another and raised money from people wherever they were. And this happened so much that in Cologne there were more than 500 dancers. And it was thought diabolical and herecy and happened for money too, that a part of the women and men lived unchastely and brought lust. And so in Cologne over a hundred women and maidservants, who did not have honoust men (not married?) came to be with child in this dancing. And when they danced, they bounded their bodies tight, so they became slimmer. Some masters, especially the physicians, said of this that some of them danced because their nature was hot and because of other defective matters. Nothing much was shunned in the dancing. The masters of the holy scripture put a spell on part of the dancers because they thought they were posessed by the evil spirit. And so it ended after having lasted some 16 weeks or thereabouts in these lands. Also the named dancers, both men and women, said they could not endure to see red cloth. And all this was diabolic and has been forbidden. It was antichristian if you ask me...'
Volgens geschreven bronnen starte deze massa-hysterie in Aken en verspreidde zich onder andere naar Maastricht, Metz, Herstal, Luik, Tongeren, Keulen, Gent, Gulik, Brabant en Gelre. Het is niet onmogelijk dat een dergelijke dansende en onkuise uitspatting in de zomer van 1374 de druppel is geweest voor Deventernaar Geert Grote om in datzelfde najaar zijn leven te veranderen en een religieuze op soberheid ingestelde internationale beweging te beginnen die later de Moderne Devotie zou gaan heten.
According to written sources this mass-hysteria started in Aachen and spread amongst others to Maastricht, Metz, Herstal, Liege, Tongeren, Köln, Gent, Jülich, Brabant and Guelders. It is not impossible to think that such a dancing and unchaste outburst in the summer of 1374 might have been the last push for Deventer citizen Geert Grote to change his life in that autumn and start a religious international movement focused on modesty and which would later become known as the Devotio Moderna.
Next to looking at and reconstructing late medieval clothing and utensils and objects of art, it is also fun to find out what society was like back then and what things were happening in the lives of the people you try to portray. On the one hand of course common daily life, but on the other also special events that were talked about by everybody. Such special events were often written down by chroniclers. Tilemann Elhen von Wolfhagen, who lived in late 14th century Limburg an der Lahn, wrote the following about the year 1374.
"Item da man schreip druzenhondert jar unde in dem vir unde sibenzigesten jare zu mittesomer da irhup sich ein wunderlich gedinge uf ertrich unde sunderlichen in Duschem lande uf dem Rine unde uf der Moseln, also daz lude huben an zu danzen unde zu rasen, unde stunden i zwei gen ein unde danzeten uf einer stat einen halben dag, unde in dem danzen so filen si etwan dicke nider uf di erden unde lisen sich mit fusen treten uf iren lip; da von namen si sich an, daz si genesen weren. Unde lifen von einer stat unde von einer kirchen zu der andern unde huben gelt von den luden, wo in daz sin mochte. Unde wart di dinge also vil, daz man zu Colne in der stat me dan funfhondert denzer fant. Unde fant man, daz es duisserie was unde ketzerie, unde geschach umb geldes willen, daz ir endeiles frauwen unde manne in unkeischeit mochten leben unde di vollen zu bringen. Unde fant man, daz zu Collen me dan hondert frauwen unde dinstmeide, di nit eliche manne enhatten, die worden in der danzerie alle kinde tragen. Unde wanne daz si danzeten, so bonden unde knebelten si sich umb den lip hart zu, daz si deste geringer weren. Heruf sprechent endeiles meister, sunderlichen di guden arzide, daz endeiles worden danzen, die von heisser naturen waren, unde von anderen gebrechlichen sachen. Danne der was wenig, den daz geschach. Di meister von der heiligen schrift di besworen der denzer endeiles, di meinten, daz si besessen weren von den bosen vigende. Also nam ez ein betrogen ende. Unde werte wol seszen wochen in disen landen oder in der masse. Auch namen di vurgenanten denzer, so manne so frauwen, sich ane, daz si kein rot gewant mochten gesehen. Unde was ez allez duisserie unde ist ez vurbotschaft gewest. Endecristes nach mime bedunken."
Mijn vertaling:
'Toen men schreef dertienhonderd jaar en in het vier en zeventigste jaar te midzomer, gebeurde er een wonderlijk ding op aarde en in het bijzonder in Duitse landen bij de Rijn en de Maas. Namelijk dat de lieden aanvingen te dansen en te razen, terwijl ze tegenover elkaar stonden, en ze dansten een halve dag in een stad, en tijdens het dansen vielen zij dikwijls neer op de aarde en lieten zich met voeten betreden op hun lijf; daarvan namen zij aan, dat zij daarmee genezen waren. En ze liepen van de ene stad en de ene kerk naar de andere en heften geld van de lieden, waar zij ook waren. En die dingen gebeurden zo omvangrijk, dat men te Keulen in de stad meer dan 500 dansers vond. En men vond dat het duivels en ketterij was, en het gebeurde ook wel omwille van geld dat een deel van de vrouwen en mannen in onkuisheid leefden en dat ze wellust brachten. En men bevond, dat er te Keulen meer dan 100 vrouwen en dienstmeiden waren, die geen eerlijke mannen hadden (niet getrouwd?), en in de danserij allemaal zwanger werden. En wanneer zij dansten, dan bonden zij en knevelden zij zich om hun lijf strak toe, zo dat zij slanker werden. Hierop zeiden veel mensen, in het bijzonder de goede artsen, dat een deel van de dansers van erg hete natuur was en van andere gebrekkige natuurlijke zaken. Er was weinig, of het gebeurde (alle remmen los?). De meesters van het heilige schrift bezworen een deel van de dansers want ze meenden dat ze bezeten waren van de boze geest. Aldus kwam het ten einde. Het duurde wel zestien weken in deze landen of daaromtrent. Ook namen de vernoemde dansers, zowel mannen als vrouwen, aan, dat ze geen rode stof dulden te zien. Dit was allemaal duivels en is verboden geweest. Antichristelijk, naar mijn bedenkingen...'
My translation:
'In the year 1374 happened a wonderful thing on earth and especially in the German lands on the Rhine and Meuse. People started to dance and rage, while standing opposite each other they danced in a town for half a day, and while dancing fell often to the ground and let their bodies be tread on by feet, of which they assumed that it would heal them. And they walked from one town and one church to another and raised money from people wherever they were. And this happened so much that in Cologne there were more than 500 dancers. And it was thought diabolical and herecy and happened for money too, that a part of the women and men lived unchastely and brought lust. And so in Cologne over a hundred women and maidservants, who did not have honoust men (not married?) came to be with child in this dancing. And when they danced, they bounded their bodies tight, so they became slimmer. Some masters, especially the physicians, said of this that some of them danced because their nature was hot and because of other defective matters. Nothing much was shunned in the dancing. The masters of the holy scripture put a spell on part of the dancers because they thought they were posessed by the evil spirit. And so it ended after having lasted some 16 weeks or thereabouts in these lands. Also the named dancers, both men and women, said they could not endure to see red cloth. And all this was diabolic and has been forbidden. It was antichristian if you ask me...'
Volgens geschreven bronnen starte deze massa-hysterie in Aken en verspreidde zich onder andere naar Maastricht, Metz, Herstal, Luik, Tongeren, Keulen, Gent, Gulik, Brabant en Gelre. Het is niet onmogelijk dat een dergelijke dansende en onkuise uitspatting in de zomer van 1374 de druppel is geweest voor Deventernaar Geert Grote om in datzelfde najaar zijn leven te veranderen en een religieuze op soberheid ingestelde internationale beweging te beginnen die later de Moderne Devotie zou gaan heten.
According to written sources this mass-hysteria started in Aachen and spread amongst others to Maastricht, Metz, Herstal, Liege, Tongeren, Köln, Gent, Jülich, Brabant and Guelders. It is not impossible to think that such a dancing and unchaste outburst in the summer of 1374 might have been the last push for Deventer citizen Geert Grote to change his life in that autumn and start a religious international movement focused on modesty and which would later become known as the Devotio Moderna.
